Elektronik
ticaretin gelişiminin tarihsel boyutuna baktığımızda iki önemli gelişimin
belirleyici olduğunu görmekteyiz7.
Bunlardan birincisi, etkileşimli çoklu ortam hizmetlerinin gelişmesi ve
bilgisayar, haberleşme ve televizyon yayımcılığı sektörlerinin gittikçe içiçe
geçmesi, ikincisi ise piyasaların küreselleşmesi ve liberalizasyonudur.
Uluslararası ticaretin ve buna paralel olarak etkin mal ve hizmet taşıma
yöntemlerinin gelişmesi, ülkeler arasındaki ekonomik bağımlılığın düzeyini
artırmış ve ürünlerle piyasaların küreselleşmesine yol açmıştır. Bilgi
toplumuna doğru gidişin temel dinamikleri olan bu gelişmeler, sanayileşmiş
ülkelerin bilgi yoğun hizmetlerle yeniden yapılanma sürecini başlatmıştır. Bu
sektör, ekonomide tarım ve sanayiden daha hızlı gelişen en güçlü kesim haline
gelmiştir. Elektronik ticaret ise, bilgi toplumunun uygulanmasında en önemli
alanlardan biridir.
Günümüzde bilginin
ve verilerin elektronik olarak değişimi uluslararası ticaretin en önemli
bölümlerinden biri haline gelmiştir. Uluslararası ticareti düzenleyen
geleneksel kuralların, bu gelişimi karşılayabilecek esneklikte olmadığı ve yeni
düzenlemelere gerek duyulduğu kısa sürede kendini ortaya koymuştur. Bu durum,
ekonomik yaşamın her yönü için geçerliyken, özellikle haberleşme sektöründe çok
acil düzenlemelere gerek duyulmuştur. Günümüzde, 1970’lerin başındaki ulusal
düzeyde tek bir kuruluşun sunduğu haberleşme hizmetlerinden, tam
liberalizasyonun hedeflendiği, rekabetin teşvik edildiği ve kullanıcı
isteklerinin yönlendirdiği rekabetçi bir ortama gelinmiştir. Bilginin
haberleşme ağları üzerinden gönderilmesi, alınması ve yönetilmesi, dünyanın her
tarafında benzer standartların kullanıldığı, karşılanabilir maliyetlerle, ayrım
gözetmeyen, evrensel erişimin sağlandığı bir düzeyin oluşturulmasını gerek
kılmaktadır. Kısaca, bilginin taşınmasındaki ana araçlarından olan
telekomünikasyonun, ekonomik faaliyetlerin küreselleşmesinde çok temel bir rol
oynadığı söylenebilir.
Elektronik ticaret
ve Internet’in gelişimi ile ilgili bazı rakamlar ise şu şekildedir:
- 1996 yılında tüm dünyada Internet’e bağlanan kişi sayısı 40
milyon civarındaydı. 1997 sonunda bu rakam 100 milyona yükselmiştir. 2005
yılı sonunda bu rakamın 717 milyona ulaşacağı tahminleri vardır (Computer
Industry Almanac Inc.). Bu tahminde bölgesel dağılım şu şekilde
verilmiştir: Kuzey Amerika 230, Batı Avrupa 202, Asya-Pasifik 171, Güney
ve Merkezi Amerika 43, Orta Doğu ve Afrika 23.6 milyon.
- Aralık 1996’da kayıtlı alan adı sayısı 627.000’di. 1997
sonunda bu rakam 1.5 milyon olmuştur. Internet trafiğinin her yüz günde
bir iki katına çıktığı belirtilmektedir.
- Cisco Systems, 1996’da Internette yaptığı satışların 100 milyon
doların üzerinde olduğunu açıklamıştır. 1997 sonunda ise 3.2 milyar
dolarlık yıllık değere ulaşılmıştır.
- 1996’da Amazon.com Internet’te 16 milyon, 1997’de 148 milyon
dolarlık kitap satışı yapmıştır. ABD’nin en büyük kitap dağıtım
firmalarından Barnes&Noble Amazon.com ile rekabet için kendi online
mağazasını kurmuştur. Ağustos 1999’da yapılan bir araştırmada Amazon.com,
buy.com ve barnesananoble.com, webin en önemli elektronik pazarlamacıları
olarak ilk üç sırayı paylaşmışlardır.
- Ocak 1997’de Dell Computers Internet’te günde 1 milyon
dolardan biraz daha az düzeyde bilgisayar satışı yapmakta iken, Aralık
1997’de şirket günlük satışları 6 milyon dolara ulaşmıştır.
- A.B.D.’nin ve dünyanın en önemli ISS’lerinden olan America
Online (AOL) Temmuz 1999’da mali yıl gelirini 4.8 milyar dolar olarak
açıklamıştır. Net kar ise 396 milyon dolardır. Geçen yıl bu miktar 59
milyon olarak açıklanmıştı. 17.6 milyon abonesi olan AOL’nin bağlı şirketi
CompuServe’in ise 2 milyon abonesi vardır.
- Auto-by-Tel adlı Internet’te sitesi olan bir firma 1996
boyunca 345.000 satış yaparak 1.8 milyar dolarlık rakama ulaşmıştır. Kasım
1997 sonu itibariyle aylık 500 milyon dolarlık satış yapıldığı (yıllık 6
milyar dolar), her ay ise ortalama 100.000 adet sipariş kabul edildiği
sözkonusu şirket tarafından açıklanan rakamlardır. (U.S. Department of
Commerce, The Emerging Digital Economy)
- Internet üzerinden firmaların doğrudan tüketicilere yaptığı
on-line satışların değeri 1998 yılında 14.9 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir (Boston Consulting Group). 1999 sonunda bu rakamın 36
milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Webdeki satıcıların tüketicileri
alışveriş yapmaya teşvik etmek için yapması gereken yatırım, online işlem
başına 22-24 dolar olarak tahmin edilmektedir.
- Forrester’a göre 1997 yılında Internet üzerinden firmalar
arasında yapılan mal ve hizmet ticaretinin rakamı 8 milyar dolara ulaşmış
olup, bu rakamın 2002’de 327 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
(Forrester Research Inc.)
- Price Waterhouse, on-line mal ve hizmet alışverişinin 2002’de
434 milyar dolara ulaşacağını, bunun 94 milyarlık kısmının, tüketicilerin
yaptığı mal ve hizmet alışverişinden kaynaklanacağını belirtmektedir. Bu
rakamın 1998 yılında 5 milyar dolar olacağı yine aynı araştırma kuruluşu
tarafından açıklanmıştır.
- EMarketer’ın “1998 eCommerce Report” adlı çalışması,
tüketicilerin on-line alışveriş tutarlarının 2002 yılında 26 milyar dolar
olacağını açıklamıştır. Firmaların kendi aralarında gerçekleşecek
ticaretin rakamı ise 268 milyar dolar olarak tahmin edilmiştir.
- Dataquest’in tahminlerine göre ise 2003 yılında firmalar
arası elektronik ticaretin hacmi 800 milyar dolar civarında
gerçekleşecektir (Financial Times Ltd.-FT Guide to Digital Business,
Autumn 1999).
- IDC’nin 1998 Avrupa Bilgi Teknolojisi Forumu’nda açıkladığı
rakamlara göre, Avrupa’da Internet teknolojisine yapılan harcamalar bu yıl
beklenen 32 milyon dolarlık düzeyden, 2000 yılında 425 milyon dolara
çıkacaktır. Elektronik ticaretten elde edilen gelir ise bu yıl beklenen 32
milyar dolarlık düzeyden 2002 yılında, 425 milyar dolara çıkacaktır. Bu
rakamın % 79’unun firmalar arası işlemlerden olacağı tahmin edilmektedir.
- IDC’nin Avrupa’da 8 ülkenin önde gelen 300 firmanın
yöneticileri ile yaptığı görüşmelerde % 82’si elektronik ticaretin iş
stratejilerini etkileyeceğine, %19’u rekabet üstünlüğü sağlayacağına
inandıklarını, % 39’u ise web üzerinden satış yapmaya yönelik planları
olduğunu belirtmiştir. (Kaynak: Nua Internet Surveys:
http://www.nua.ie/surveys)
Yorumlar
Yorum Gönder